LEÃ CAÙC THAÙNH TÖÛ ÑAÏO VN
24.11.2013
ĐỜI TRUNG HIẾU!
“Hoâm nay Giaùo Hoäi ñaát Vieät möøng kính,
Caùc Thaùnh Töû Ñaïo vinh hieån treân trôøi,
Non soâng maùu ñaøo ñieåm toâ thaém töôi,
Vieát neân trang söû huøng anh saùng ngôøi”.
Vieát neân trang söû huøng anh saùng ngôøi”.
Möøng leã caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam
cuøng chung moät nieàm vui, cuøng chung moät nieàm töï haøo veà caùc Cha OÂng cuûa mình. Töï haøo veà
nhöõng vinh quang maø Thieân Chuùa ñaõ ban thöôûng cho caùc Ngaøi; töï haøo veà nhöõng chieán thaéng maø
caùc Ngaøi ñaõ ñaït ñöôïc sau khi ñaõ vöôït qua nhieàu cuoäc baùch haïi ñaãm maùu; vaø töï haøo veà moät doøng
gioáng huøng anh, trung trinh trong nieàm tin. Ñeå roài:
“Danh thôm caùc Ngaøi löu truyeàn haäu theá,
Nôi nôi vang löøng chieán tích oai huøng,
Neâu göông saùng ngôøi ñoaøn ngöôøi hieáu trung,
Chöùng Nhaân ñaát Vieät veû vang Tin Möøng…”
Quaû theá, noùi ñeán caùc Thaùnh Töû Ñaïo, chuùng ta seõ nhaän thaáy moät trong nhöõng ñieåm noåi troäi
nhaát nôi caùc Ngaøi ñoù chính laø söï trung hieáu-hieáu trung trong ñôøi soáng ñaïo, ñôøi soáng ñöùc tin cuûa
mình. Chính vì söï hieáu trung aáy, maø caùc Ngaøi ñaõ khoâng sôï baát cöù moät theá löïc hay moät hình khoå
naøo. Cuõng chính vì söï hieáu trung aáy maø caùc Ngaøi ñaõ daùm laøm chöùng cho Ñöùc Kitoâ, laøm chöùng
cho Tin Möøng, maëc duø phaûi hy sinh ngay caû maïng soáng:
“Duø traêng troùi, goâng cuøm tuø raïc,
Cheùn nguïc hình, xieàng toûa chi neà,
Mieãn vui loøng cam chòu moät beà,
Cho troïn ñaïo trung thaàn hieáu töû”
(Thaùnh Pheâroâ Quyù)
Trong Nho hoïc, chöõ Tín thöôøng ñöôïc coi troïng vaø laø chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù, ñeå löôïng ñònh
moät con ngöôøi. Tín laø moät trong 5 ñieàu hình thaønh neân nhaân caùch moät con ngöôøi. Ngöôøi ta goïi 5
ñieàu aáy laø Nguõ Thöôøng Ñaïo: “Nhaân, Nghóa, Leã, Trí, Tín”. Naêm ñieàu naøy coäng vôùi Tam Cöông:
“Quaân, Sö, Phuï”: “Quaân xöû thaàn töû, thaàn baát töû baát trung. Phuï xöû töû vong, töû baát vong baát hieáu”,
seõ giuùp con ngöôøi soáng troøn phaän ngöôøi, soáng coù ích cho xaõ hoäi, soáng coù danh thôm tieáng toát, vaø
soáng ñeå ñöùc cho ñôøi con, ñôøi chaùu.
Ñaát nöôùc Vieät Nam
Nho giaùo cuõng ñaõ aên saâu vaøo maùu thòt ngöôøi Vieät ta töø ñoù. Chính vì theá maø oâng baø ta voán raát coi
troïng nhöõng ñieàu nhaân nghóa, vaãn ñaùnh giaù cao nhöõng söï tín trung. Ñeán noãi ngöôøi ta coù theå queân
mình vì nöôùc, vì daân; ngöôøi ta coù theå hy sinh maïng soáng mình cho moät lôøi ñoan höùa, vaø ngöôøi ta
cuõng coù theå ñaùnh ñoåi haïnh phuùc đời mình chæ vì moät lôøi giao keát. Theá neân cho duø:
“Ñoâng qua tieát laïi thì xuaân tôùi,
Khoå traûm, mai sau höôûng phuùc an,
Thì: Laøm keû anh huøng chi quaûn khoù,
Nguyeän xin cuøng gaëp choán thieân ñaøng”
(Thaùnh Anreâ Duõng Laïc)
Tín laø tröôùc sau nhö moät, thuûy chung son saét moät loøng. Ñaõ höùa thì phaûi giöõ, vaø giöõ sao cho
bằng caû nieàm vui, baèng caû taám loøng.
Coù moät ñieàu hieån nhieân laø ngöôøi soáng chöõ Tín bao giôø cuõng laø ngöôøi ñaùng tin, neân ñöôïc moïi
ngöôøi yeâu meán. Ñoù laø ngöôøi noùi ñeán laø ñeán, noùi laøm laø laøm. Ngöôøi soáng chöõ Tín laø ngöôøi toân
troïng chính mình vaø toân troïng ngöôøi khaùc
Chöõ tín voán laø moät trong nhöõng ñieåm neàn taûng cuûa xaõ hoäi. Moät xaõ hoäi khoâng coù chöõ tín
chaúng khaùc naøo moät ngoâi nhaø xaây treân caùt. Taùc giaû Nguyeãn Höõu Tuaán trong taùc phaåm “Giaùo duïc
nhaân baûn” ñaõ phaân tích trong chöõ Tín coøn coù caû tinh thaàn traùch nhieäm. Traùch nhieäm veà lôøi noùi,
traùch nhieäm veà vieäc laøm. Ñaõ höùa thì phaûi giöõ, ñaõ laøm thì phaûi chòu.
* Treân bình dieän nhaân baûn, ñeå soáng xöùng danh laø moät con ngöôøi thöïc thuï, ñoøi hoûi chuùng ta
phaûi tuaân giöõ ñöôïc chöõ Tín vôùi nhau. Phaûi soáng sao cho mình ñöôïc moïi ngöôøi tin caäy, theá thì
phaûi soáng thöïc, khoâng coù chuùt gì mang maøu saéc cuûa söï gian laän doái traù. Nguyeân nhaân cuûa söï doái
traù laø sôï haõi. Bieát bao giôø chuùng ta môùi coù theå ñöùng thaúng ngöôøi ñeå thoát leân nhö Thaùnh Anreâ
Thoâng: “Thaùnh giaù toâi kính thờ, Toâi giaãm leân sao ñöôïc”.
Hoaëc nhö Thaùnh Phaoloâ Tònh: “Thaân xaùc toâi ôû trong tay quan, quan muoán laøm khoå theá naøo
tuøy yù, nhöng linh hoàn toâi laø cuûa Chuùa, khoâng coù gì khieán toâi hy sinh noù ñöôïc”
* Treân bình dieän toân giaùo, laø moät tín höõu kitoâ, chuùng ta phaûi soáng theá naøo ñeå ñöøng laøm hoen
oá danh phaän cuûa mình laø con caùi cuûa Thieân Chuùa. Ñöøng vì moät söï noâng noåi maø ñaùnh maát phaåm
giaù cuûa ngöôøi tín höõu. Vaø nhaát laø ñöøng ñeå caùch soáng cuûa mình phaûn nghòch vôùi Tin Möøng cuûa
Ñöùc Kitoâ. Ñoù laø moät tin möøng cuûa tình yeâu thöông.
Trong thöïc teá, ñeå coù theå soáng xöùng danh laø kitoâ höõu, nhieàu khi chuùng ta phaûi caàn coù nhöõng
söï hy sinh lôïi ích caù nhaân, phaûi queân mình ñeå cho Giaùo hoäi ñöôïc lan roäng, phaûi cheát ñi ñeå cho
Danh Chuùa ñöôïc toân vinh. Vaø raát nhieàu khi chuùng ta coù theå bò baùch haïi, bò phaân bieät ñoái xöû chæ vì
moät lyù do raát ñôn giaûn mình laø kitoâ höõu. Veà ñieàu naøy, chuùng ta coù theå xaùc tín hôn qua lôøi cuûa
Thaùnh Phaoloâ Khoan: “Chuùng toâi khoâng phaïm toäi aùc, khoâng choáng leänh vua, khoâng loãi luaät nöôùc.
Chuùng toâi cheát chæ vì chuùng toâi laø kitoâ höõu”.
* Trong ôn goïi thaùnh hieán tu trì, loøng trung tín ñöôïc ñeà cao hôn baát cöù ñieàu gì khaùc. Chính
vì theá, ngöôøi tu só phaûi soáng sao cho ñöôïc luoân trung thaønh trong moïi söï, duø ñoù laø nhöõng chuyeän
nhoû nhaát: nhöõng qui öôùc cuûa ñôøi soáng chung, nhöõng thoùi leä cuûa coäng ñoaøn, vaø treân heát laø nhöõng
ñieàu mình ñaõ khaán höùa vôùi Thieân Chuùa. Vì “ai trung tín trong nhöõng vieäc nhoû thì cuõng trung tín
trong nhöõng vieäc raát lôùn” (Lc 16,10).
* Trong ôn goïi hoân nhaân gia ñình, chính söï chung thuûy trong ñôøi soáng vôï choàng laø moät baûo
ñaûm cho haïnh phuùc, vaø hôn nöõa, ñoù coøn laø moät daáu chæ cho haïnh phuùc Nöôùc Trôøi. Tuy nhieân, ñeå
coù ñöôïc söï beàn chaët aáy thì caùi giaù phaûi traû khoâng phaûi deã daøng. Khi coøn treû, luùc aáy da maët coøn
thaúng coøn trôn, maù ñoû moâi hoàng… thì yeâu nhau quả là deã; nhöng khi veà giaø, toùc baïc da moài, raêng
ruïng, mieäng moùm thì yeâu nhau khoù thaät. Roài coäng theâm söï ñuïng chaïm haøng ngaøy nöõa, ñaõ trôû
thaønh moät ngaên trôû cho söï trung tín vôï choàng. AÁy theá maø vaãn phaûi trung tín, vì luùc ñoù cha meï
khoâng coøn soáng cho mình nöõa, maø phaûi soáng vì con vì chaùu.
Coå hoïc tinh hoa coù ghi laïi caâu truyeän cuûa Taêng Töû nhö sau:
“Khi vôï cuûa Taêng Töû xaùch gioû ñi chôï thì ñöùa con ñoøi theo.
Vôï Taêng Töû doã con raèng: “Con ôû nhaø, roài meï veà seõ thòt heo cho con aên”.
Luùc vôï ñò chôï veà, Taêng Töû lieàn ñi baét heo laøm thòt.
Coâ vôï noùi: “Em chæ noùi ñuøa thoâi maø!”
Nhöng Taêng Töû baûo: “Noùi ñuøa laø theá naøo. Ñöøng khinh treû thô khoâng bieát gì. Cha meï laøm gì,
noù thöôøng hay baét chöôùc. Nay mình noùi doái vôùi noù, chaúng laø mình ñang daïy noù noùi doái ö?”.
Noùi xong oâng lieàn laøm thòt heo cho con aên”.
* * *
Ngöôøi ta thaät coù lyù khi goïi nhaân loaïi laø moät ñaïi gia ñình. Neáu ñôøi soáng gia ñình ñöôïc xaây
döïng treân chöõ Tín, nghóa laø treân söï chung thuûy giöõa vôï choàng, treân söï tín nhieäm giöõa cha meï vaø
con caùi, thì quan heä giöõa caùc quoác gia cuõng phaûi ñöôïc nuoâi döôõng baèng söï trung tín.
Noùi ñeán söï xuoáng caáp cuûa xaõ hoäi, chuùng ta nghó ngay ñeán söï boäi tín. Coù bieát bao hieäp öôùc
ngang nhieân bò phaù boû, vaø theá laø chieán tranh ñaõ xaûy ra. Ñaõ coù moät thôøi ngöôøi ta ñoøi phaûi coù thôøi
gian cho ñoâi baïn treû soáng thöû tröôùc khi tieán tôùi hoân nhaân; nhöng roài noù cuõng bò phaù saûn, bôûi leõ,
ngöôøi ta khoâng theå naøo tìm thaáy haïnh phuùc treân söï doái traù, loïc löøa. Quaû thaät, khi ngöôøi ta coù theå
löôøng gaït ñöôïc ngöôøi phoái ngaãu cuûa mình, thì thöû hoûi coù ai coøn ñaùng trung tín hôn? Coù trung tín
trong vieäc nhoû thì ngöôøi ta môùi coù theå trung tín trong vieäc lôùn.
Ngaøy nay, chuùng ta seõ khoâng theå coù cô hoäi “töû ñaïo” nhö caùc Thaùnh ngaøy xöa; nhöng chuùng
ta laïi ñöôïc môøi goïi soáng chöùng nhaân ngay trong chính ñôøi soáng haøng ngaøy. Laøm chöùng baèng söï
chaân thaønh, söï tín trung, söï chung thuûy, baùc aùi vaø yeâu thöông. Chuùng ta khoâng coøn bò göôm ñaâm,
dao caét; nhöng chuùng ta seõ bò chaát vaán bôûi Tin Möøng. Chuùng ta khoâng coøn bò voi daøy, ngöïa xeù;
nhöng chuùng ta seõ bò saâu xeù bôûi lôøi môøi goïi daán thaân laøm chöùng cho Ñöùc Kitoâ giöõa cuoäc sống ñôøi
thöôøng.
* * *
Tuïc ngöõ Vieät Nam
cuoäc soáng cuûa chuùng ta seõ trôû thaønh moät lôøi chöùng cho nhaân loaïi raèng mình laø doøng gioáng cuûa
nhöõng con ngöôøi hieáu trung, ñaõ daùm “giaët saïch vaø taåy traéng aùo mình trong maùu cuûa Con Chieân”
(Kh 7,14), ñeå roài coù ñöôïc keát quaû laø như các Thánh Tử Vì Đạo Nước Việt Nam
“Caùi cheát caùc Ngaøi nhö moät cuûa leã,
Thôm tho ngoït ngaøo daâng kính Chuùa trôøi,
Cho queâ höông naøy ñeïp muøa luùa vui,
Nôû hoa cöùu ñoä raïng danh gioáng noøi”.
Amen
Lm. Quốc Bảo
