I/ Quá Trình Hình Thành và Phát Triển
Giáo xứ Vinh Hà trải dài trên một vùng đất rộng 8 hecta, cách thị trấn Ngãi Giao khoảng 1km về phía Đông, nằm theo trục lộ Mỹ Xuân – Ngãi Giao – Xuân Sơn.
Giáo dân lúc ban đầu là 2.100 người, đa số là người gốc Giáo phận Vinh – Hà Tĩnh. Hai chữ “ Vinh Hà” mang ý nghĩa này. Giáo dân giáo xứ Vinh Hà nguyên là giáo dân thuộc 30 giáo xứ giáo phận Vinh, đã di cư vào Nam từ sau Lễ Phục Sinh năm 1955. Vào đến Sài Gòn ở các trại trung tâm tiếp cư Bình Đông, Xuân Trường. Đến tháng 10/1955 được các Linh mục Nguyễn Viết Khai, Đoàn Duy Đông, Nguyễn Văn Kiều đem đi Bình Giả cùng với giáo dân 2 xứ Vinh Châu và Vinh Trung.
Giáo Xứ Vinh Hà từ lúc thành lập, tháng 10/1955 đến năm 1957 thuộc Giáo Hạt Bình Giả do Cha Phê rô Nguyễn Văn Kiều, chánh xứ tiên khởi của giáo xứ làm Quản hạt trực thuộc Giáo phận Sài Gòn. Từ năm 1957, hạt Bình Giả được sát nhập vào hạt Long Hương, Giáo phận Xuân lộc. Sau năm 1975, Giáo hạt bình Giả lại được thành lập, giáo xứ Vinh Hà là một trong tám giáo xứ của giáo hạt lúc đó.
II/ Các Giáo Họ Trong Giáp Xứ Vinh Hà
Giáo xứ Vinh Hà khởi đầu có 5 họ là: Văn Yên, Gia Hòa, An Hà, Vĩnh Phước, Vĩnh Lộc.
– Họ Văn Yên gồm giáo dân các xứ : Kẻ Đọng, Kẻ mui, Đông tràng, Tiếp võ, Yên nhiên, Tràng đình, Tân thành, Trại lê, Tam đa.
– Họ Gia Hòa hầu hết là giáo dân thuộc xứ Gia hòa, giáo phận Vinh, Hà Tĩnh.
– Họ An Hà đa số giáo dân vùng Hà Tĩnh thuộc các giáo xứ như Kẻ vang, Tri bản, Vạn căn, Thượng đình, Thị vực và một ít thuộc Nghệ An như Bảo nham, Trung hòa, Lộc Mỹ.
– Họ Vĩnh Phước đa số giáo dân thuộc các Giáo xứ Thổ hoàng, Kẻ vang, Tân Thành, Tam đa, Trại lê, Vạn căn, Yên lạc, Trang nứa.
– Họ Vĩnh Lộc đa số thuộc hạt Vạn lộc gồm các Giáo xứ Yên lạc, Thượng nậm, Văn Thành, Phú long, Quy chính, Vạn lộc, Phúc yên.
Ngày 05/05/1986, Đức cha Đaminh Nguyễn Văn Lãng, Giám Mục Giáo phận Xuân Lộc đã ra quyết định phân chia lại ranh giới hai giáo xứ Vinh Hà và Vinh Châu để tạo điều kiện thuận lợi cho mọi sinh hoạt của hai giáo xứ. Hai họ Văn Yên và Gia Hòa nguyên thuộc Giáo xứ Vinh Hà nay thuộc Giáo xứ Vinh Châu, hai họ Phi Lộc và Vĩnh Hòa nguyên thuộc giáo xứ Vinh Châu nay thuộc giáo xứ Vinh Hà.
– Họ Phi lộc nguyên là giáo dân giáo xứ Phi Lộc, giáo phận Vinh, một giáo xứ đã có trước khi thành lập giáo phận, trước năm 1846, còn gọi là xứ Đông Thành nay thuộc huyện Diễn Châu, Nghệ An.
– Họ Vĩnh Hòa nguyên là giáo dân giáo xứ Vĩnh Hòa, hạt Đông tháp, giáo phận Vinh, Nghệ An.
III/ Các Linh Mục Quản Xứ
- Cha PHÊ RÔ NGUYỄN VĂN KIỀU là Cha xứ tiên khởi của Giáo xứ Vinh Hà. Ngài sinh năm 1903 tại xứ Quan Lãng, hạt Bụt Đà, tỉnh Nghệ An. Thụ phong Linh Mục ngày 21/12/1935 tại nhà thờ chính tòa Xã đoài do Đức Giám Mục An rê Giu se Bắc (Eloy) chủ phong. Ngài an nghỉ trong Chúa ngày 28/04/1971, thi hài được an táng tại khuôn viên Thánh đường giáo xứ Vinh Hà. Ngài làm Chánh xứ Vinh Hà từ ngày 28/10/1955 đến 28/04/1971.
- Cha PHÊ RÔ TRẦN QUANG MINH : Sinh năm 1928 tại giáo xứ Thọ Ninh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Ngài là Linh Mục thuộc Dòng Phước Sơn, được nhập Giáo phận Xuân Lộc từ năm 1971. Cha Phêrô Trần Quang Minh là Chánh xứ Vinh Hà từ ngày 16/05/1971 (thay cha Phêrô Nguyễn Văn kiều tạ thế) đến ngày 21/06/1975 thì Đức Giám Mục giáo phận cho nghỉ tại Giáo họ Phi Lộc. Cuối năm 1975, Ngài phải đi cải tạo mấy năm, sau đó được về nghỉ tại Tòa Giám mục Xuân lộc và mất tại Sài gòn ngày 15/11/1987. Linh cửu của Ngài được an táng tại Đất Thánh Xuân lộc và cải táng về giáo xứ Vinh Hà ngày 10/11/2004 ở bên Đài Đức Mẹ, trong khuôn viên Thánh đường Giáo xứ.
- Cha PHÊ RÔ NGÔ KỶ : Sinh ngày 09/02/1935 tại Hòa Ninh, hạt Hướng Phương, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình, Giáo phận Vinh. Thụ phong Linh mục ngày 29/04/1970 tại Vương Cung Thánh Đường Sài Gòn do Đức Giám Mục F.X Trần Thanh Khâm chủ phong. Ngài là linh mục thuộc giáo phận Sài Gòn, vì nhu cầu cấp thiết nên Cha chính Phaolô Cao Văn Luận (Bề trên Giáo phận Vinh di cư) đã xin phép để ngài nhập giáo phận Xuân Lộc. Ngài là chánh xứ Vinh Hà từ ngày 21/06/1975 đến 15/09/1994. Ngài cũng là Hạt trưởng hạt Bình Giả từ ngày 05/01/1989 đến năm 1996. Trước khi về làm Chánh Xứ Vinh Hà. Ngài là phó xứ Bắc Hà Sài Gòn.
- Cha PHÊ RÔ NGUYỄN VIẾT BÌNH : Từ Tháng 7/1975 đến năm 1986, Giáo xứ Vinh Hà có Cha Phêrô Nguyễn Viết Bình (Quê quán thuộc họ Trung Hậu, Xứ Xã Đoài, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An) là Linh mục thuộc Giáo phận KonTum. Sau 30/04/1975 về nghỉ hưu tại giáo họ Gia Hòa (Bình Giả), đã phụ giúp công tác mục vụ với Cha Phêrô Ngô Kỷ rất đắc lực. Từ năm 1986, Ngài làm Chánh Xứ Vinh Trung cho đến ngày tạ thế (04/1995).
- CHA GIOAN BAOTIXITA NGUYÊN VĂN BỘ : Sinh năm 1957, tại Quan Lãng, Giáo xứ Vinh Trung, Xã Bình Trung, Huyện Châu Đức, Tỉnh Bà rịa Vũng Tàu. Thụ phong Linh mục ngày 17/12/1992 tại nhà thờ Giáo xứ Lam Sơn, Hạt Long Hương, Bà Rịa. Từ năm 1983, Ngài giúp Giáo xứ Hải Đăng (Vũng Tàu). Từ khi làm Linh Mục đến tháng 10/1994 là Chánh xứ Hải Đăng. Ngài là Chánh Xứ Vinh Hà từ ngày 20/10/1994 đến ngày 13/07/2001. Sau đó Ngài về làm Thư Ký Tòa Giám Mục và phụ trách Đền Thánh Đức Mẹ Bãi Dâu (Vũng Tàu).
- CHA PHAO LÔ BÙI ĐỨC KỲ: Sinh ngày 21/05/1954. Thụ phong Linh Mục ngày 01/10/1988. Trước năm 1988, Ngài giúp xứ Mai Khôi, Cù bị. Ngài là Chánh xứ Mai Khôi từ năm 1988 đến ngày 15/07/2001. Chánh xứ Vinh Hà từ ngày 15/07/2001 đến ngày 12/09/2008. Quản hạt Bình Giả từ năm 2004 đến 2008. Thời gian này Cha Phaolô còn quản nhiệm Giáo xứ Vinh Trung, Giáo xứ Ngãi Giao, Giáo Xứ Bình Ba.
- CHA GIU SE LÊ THANH: Sinh ngày 11/08/1946 tại Giáo Xứ Thuận Nghĩa, Hạt Thuận nghĩa, Huyện Quỳnh Lưu, Tỉnh Nghệ An. Thụ phong Linh Mục ngày 29/06/1974 tại ĐaKao Sài Gòn do Đức Cha F.X Trần Thanh Khâm chủ phong. Ngài là Cha phó Giáo xứ Vinh Trung từ năm 1976 – 1980. Chánh xứ Văn côi (Xuyên Mộc) và phụ trách toàn vùng Xuyên Mộc từ 15/08/1980 đến 11/07/2005. Chánh xứ Kim long từ 11/7/2005 đến 15/09/2008. Chánh xứ Vinh Hà từ 15/09/2008 đến nay.
IV/ Công Trình Xây Dựng Giáo Xứ
Ngay từ những ngày đặt chân đến Bình Giả, giáo dân Vinh Hà đã dựng ngay một nhà thờ tạm lợp tranh vách ván. Sau khi đời sống giáo dân đã tạm ổn định, mái tranh vách ván đã được thay bằng tôn.
Năm 1969, Cha Phêrô Nguyễn văn Kiều đã khởi công xây dựng lại thánh đường với thiết kế khung kèo thép, mái tôn, tường xây, cửa thép. Mặt tiền và tháp nhà thờ đổ bê tông cốt thép cao 23m. Thi công xong phần mặt tiền và các móng cột thì cha già Phêrô qua đời vào ngày 28/04/1971.
Ngày 16/05/1971, Cha Phê rô Trần Quang Minh về nhận giáo xứ và tiếp tục công trình cho đến khi hoàn tất. Thánh lễ khánh thành nhà thờ được Đức Giám Mục Giuse Lê văn Ân, Giám Mục Giáo phận Xuân Lộc chủ sự ngày 23/02/1973.
Năm 1975, Cha Phêrô Ngô Kỷ về nhận giáo xứ, ngài đã tu bổ, bảo trì và thay mới mái tôn nhà thờ, thiết kế thêm gác đàn, xây thêm một phòng hội, làm lại tháp chuông và xây dựng lại nhà xứ mới như hiện nay.
Năm 1995, Cha Gioan Baotixita Nguyễn Văn Bộ về nhận giáo xứ. Cuối năm 1999, vì nhận thấy số giáo dân càng ngày càng đông, ngôi thánh đường trở nên chật hẹp và cũng đã xuống cấp, nên cha Gioan đã quyết định xây lại ngôi nhà thờ mới ngay trên vị trí ngôi nhà thờ cũ với diện tích gấp đôi. Được sự cho phép của Đức Cha Phaolô Maria Nguyễn Minh Nhật, cùng với sự hưởng ứng nhiệt tình của giáo dân, ngôi thánh đường mới đã được khởi công ngày 18/11/2000 và được Đức Cha Tô Ma Nguyễn văn Trâm làm phép đặt viên đá đầu tiên ngày 06/02/2001. Sau 6 tháng thi công, vừa xong phần đổ bê tông mái, cha Gioan baotixita được điều về Trung Tâm Bãi Dâu. Ngoài việc xây dựng nhà thờ mới, ngài cũng đã xây dựng nhiều công trình như nhà hội, nhà thờ tạm, tường xây bao quanh nhà thờ và nhà xứ.
Ngày 16/07/2001, Cha Phaolô Bùi Đức Kỳ về nhận giáo xứ, ngài đã bắt tay ngay vào công trình nhà thờ đang xây dựng dở dang. Sau 2 năm vất vả khó nhọc, Cha Phaolô cũng đã hoàn thành xong được ngôi thánh đường.
Ngày 18/12/2003 là ngày Cung Hiến Thánh Đường và Thánh Hiến Bàn Thờ giáo xứ Vinh Hà do Đức Cha Phao lô Maria Nguyễn Minh Nhật chủ tế.
Ngoài công trình thánh đường, Cha Phaolô còn lam một số công trình khác như: Tượng đài Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời trước khuôn viên Thánh Đường, 14 chặng đường Thánh Giá, lối đi lát gạch, thảm cỏ xanh nơi khuôn viên nhà thờ và nhà xứ …
Ngày 15/09/2008, Cha Giuse Lê Thanh về nhận giáo xứ. Vừa về giáo xứ, cha Giuse đã bắt tay ngay vào công việc tu sửa một phòng sinh hoạt giáo xứ với đầy đủ tiện nghi. Tiếp đến là việc bảo trì Thánh Đường, xây thêm các phòng học giáo lý, đóng thêm bàn ghế … Đặc biệt, Cha Giuse rất quan tâm đến việc học hỏi giáo lý và đời sống đức tin của giáo dân, nên Ngài thường tổ chức các cuộc thi giáo lý, giờ đạo đức, rước kiệu v.v….
Ngoài các công trình xây dựng vật chất, các cha về nhận giáo xứ Vinh Hà (nhờ công đức của Cha cố Phêrô để lại), các Cha đều xây dựng công trình tâm hồn con người.
Nói chung, giáo dân giáo xứ Vinh Hà tương đối ngoan hiền, luôn biết vâng lời chủ chăn, đó là nhờ sự dạy dỗ chu đáo của các cha.
- Thánh Bổn Mạng Giáo Xứ Vinh Hà : Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời
- Ngày Mừng kính : 15/08
- Các Giới : Giới Gia trưởng, Giới Hiền Mẫu, Giới Trẻ, Giới Thiếu Nhi
- Các Hội đoàn: Hội Cầu nguyện, Hội đoàn Con Đức Mẹ
- Các Ca đoàn: Ca đoàn Xứ, Ca đoàn Gia trưởng, Ca đoàn Hiền mẫu, Ca đoàn Giới Trẻ, Ca đoàn Thiếu Nhi, Ca đoàn Ơn gọi
- Cộng đoàn Dòng Tu : Cộng đoàn Chúa Quan Phòng
- Số gia đình công giáo : 1056
- Số giáo dân : 4300
Vinh Hà ngày 15 tháng 08 năm 2009
Nguyễn Đình Tường
