Tìm
Kiếm Việc Làm – Đừng “Xin” Việc

Nguyễn
Duy-An

Có lẽ bạn rất ngạc nhiên khi
đọc thấy tựa đề của bài này, và cũng có thể bạn hơi bực mình (!) nhưng vì tính
tò mò nên muốn đọc xem anh chàng Nguyễn Duy-An sẽ tán hươu tán vượn chuyện gì
đây. Tôi hy vọng bạn sẽ không còn khó chịu sau khi đọc hết bài này, và bạn sẽ có
một cái nhìn mới về cách thức tìm kiếm việc làm ở Mỹ. Tôi viết những dòng này
dựa vào những nghiên cứu, tìm tòi, và học hỏi cũng như kinh nghiệm bản thân với
một ước muốn nho nhỏ là đóng góp một chút gì đó làm hành trang vào đời cho các
bạn trẻ. Đây chỉ là một hạt cát bé nhỏ giữa sa mạc mênh mông…

Đại đa số chúng ta đã, đang
hoặc sẽ trải qua một thời gian tìm kiếm công ăn việc làm trong đời. Có thể bạn
là người sắp ra trường, hay mới bị thất nghiệp, hoặc chỉ muốn đổi việc vì nhiều
lý do khác nhau. Công ăn việc làm đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống
của mỗi người, nhưng đại đa số chúng ta không đặt đúng giá trị và tầm quan trọng
cho việc tìm kiếm công ăn việc làm thích hợp. Chính vì không nhận ra giá trị
đích thực của việc “tìm kiếm” (searching), vô tình bạn trở thành một một “kẻ xin
việc” (job beggar) và quên mất giá trị đích thực về khả năng và tài nghệ của
chính bạn. Để đạt được kết quả mong muốn, ngay từ lúc bắt đầu, bạn phải tự tin
vào khả năng của chính mình, và phải hoạch định một kế hoạch thiết thực để tìm
được công ăn việc làm tốt. Nói theo kiểu Mỹ là bạn phải khẳng định đây là một
“serious business” vì nó ảnh hưởng đến tương lai lâu dài trong đời bạn. Phần lớn
chúng ta không hề nghĩ tới điều này, và chỉ mong sao kiếm được việc làm càng sớm
càng tốt, cho dẫu phải nhận một công việc không thích hợp lắm (secondary
position). Đây là một lỗi lầm rất dễ mắc phải vì thường thường chúng ta chỉ “đi
xin việc” chứ không chú trọng đến sự “tìm kiếm việc làm” đúng với khả năng của
chính mình.

Một khi đã nhận ra tầm quan
trọng của sự “tìm kiếm việc làm”, bạn sẽ dành nhiều thì giờ hơn để chuẩn bị.
Thêm vào đó, sau khi nhận ra khả năng đích thực của chính mình, bạn phải tính
toán trước xem bạn “đáng giá” bao nhiêu dựa vào bằng cấp, kinh nghiệm cũng như
thị trường công ăn việc làm chung quanh vùng bạn sinh sống. Bạn nên nhớ rằng chủ
nhân của bất cứ hãng xưởng nào cũng muốn thuê bạn với giá càng rẻ càng tốt; do
đó, nếu bạn không chuẩn bị trước, bạn sẽ vô tình rơi vào cái bẫy của họ, vì bạn
đang cần việc làm. Nói thì dễ, nhưng trên thực tế, sau ba bốn tuần tìm kiếm, bạn
cũng như tôi, chúng ta dễ dàng trở thành một “kẻ đi xin” và rồi sẽ chấp nhận bất
cứ công việc nào vì nhu cầu cấp bách của cuộc sống.

Bây giờ chúng ta thử nhìn vào
thực tế và học hỏi kinh nghiệm từ một kẻ thất bại và một người thành công trong
việc “tìm kiếm”.

Trước hết, bạn hãy tự đặt mình
vào hoàn cảnh một người đang “tìm kiếm việc làm” vì mới bị thất nghiệp! Sau khi
bị mất việc, thường thường chúng ta sẽ hạ thấp giá trị của chính mình, và chỉ
muốn “xin việc” cho nhanh chứ không bình tĩnh nghiên cứu để “tìm kiếm” nữa. Giá
trị của khả năng và kinh nghiệm bị xuống giá vì bạn đã mất việc. Thực ra, đây
chính là lúc bạn cần phải bình tĩnh nhìn lại chính mình, và hãy bắt đầu lại một
cách nghiêm chỉnh, vì sự “tìm kiếm” này sẽ ảnh hưởng đến tương lai sự nghiệp của
chính bạn. Đừng vội vàng hấp tấp. Đừng đánh mất giá trị đích thực của chính
mình. Vì đang bị thất nghiệp, bạn rất nóng lòng. Tuy nhiên, trong vài phút kế
đây, tôi mong hãy tạm gác những bận tâm lo lắng sang một bên.

Bạn hãy tưởng tượng như bạn
đang làm việc tại một văn phòng nào đó, và bạn cần phải triệu tập một cuộc họp
với ba người khác trong sở. Đây là một cuộc họp rất quan trọng và có tính cách
bắt buộc theo lệnh của cấp trên. Để triệu tập cuộc họp này, bạn phải tìm cách
thông báo cho những người khác, có thể bằng điện thoại, thơ mời hay email, đúng
không? Bây giờ bạn hãy tự hỏi và tự trả lời xem những yếu tố nào là điều tối cần
thiết trong lá thơ mời họp này. Có thể bạn sẽ nghĩ ra rất nhiều lý do, nhưng hãy
thử nêu lên hai yếu tố quan trọng nhất mà bất cứ người tham dự nào cũng cần phải
biết thì cuộc họp mới mang lại kết quả mong muốn.

Chương trình nghị sự. Đúng
không? Rồi nữa, những người tham dự cũng cần phải biết thời gian và địa điểm của
cuộc họp. Tại sao thế? Câu trả lời rất đơn giản là nếu không biết thời gian và
địa điểm thì làm sao tham dự! Thêm vào đó, nếu không biết trước chương trình
nghị sự, những người tham dự sẽ không chuẩn bị kỹ lưỡng, và cũng không chú tâm
thảo luận những vấn đề quan trọng trong buổi họp vì họ đang bận rộn với công
việc hằng ngày của chính họ. Do đó, nếu bạn theo đúng những nguyên tắc căn bản
trên đây, trước khi vào phòng họp, những người bạn mời đã biết trước bạn sẽ thảo
luận việc gì cũng như biết trước thời gian cuộc họp sẽ chấm dứt. Người ta sẽ chú
ý hơn, và bạn rất dễ dàng đạt được kết quả mong muốn.

Bây giờ chúng ta cùng nhìn vào
một hoàn cảnh trái ngược. Bạn nghĩ sao khi người ta thông báo cho bạn biết phải
tham dự một cuộc họp rất quan trọng vào chiều Thứ Sáu, lúc 3 giờ nhưng không cho
bạn biết chương trình nghị sự, cũng không nói cuộc họp sẽ kéo dài bao lâu. Bạn
sẽ nghĩ gì về người triệu tập cuộc họp này? Chắc chắn là bạn không phục lắm,
phải không? Tôi đoán rằng bạn sẽ bước vào phòng họp như “một cái xác không hồn!”
Tâm trí bạn vẫn còn lo lắng về những việc đang làm dở dang hay chương trình giải
trí cuối tuần nhưng bạn cứ phải “nhấp nhổm” nơi đây vì không biết cuộc họp đến
lúc nào mới chấm dứt. Bạn có nghĩ rằng cuộc họp này sẽ đem lại kết quả hay
không?

Hãy tạm ngừng trí tưởng tượng
nơi đây và quay về với hoàn cảnh hiện tại, như tôi đã ví dụ ở đoạn trên, là bạn
đang đi kiếm việc làm vì mới bị thất nghiệp. Một ngày kia, bạn vừa bước vô nhà,
hay đang “ngao du” trên một trang web nào đó, thì tiếng chuông điện thoại kêu
vang… Bạn nhấc lên và gặp một nhân viên của một hãng xưởng nào đó gọi lại cho
bạn về cái “resume” hoặc lá đơn xin việc của bạn:

– Đây là ABC gọi từ hãng XYZ.
Tôi đang đọc “resume” của bạn gởi tới liên quan tới công việc 123, và tôi muốn
hỏi bạn vài câu.

Một lần nữa, hãy nhớ rằng bạn
đang bị thất nghiệp. Bạn sẽ trả lời cú điện thoại này ra sao? Theo lẽ thường
tình (cũng như bao nhiêu người “xin việc” khác), bạn sẽ bắt đầu trả lời bất cứ
câu hỏi nào, đúng không? Hãy thành thật với chính mình. Bạn đang ráo riết kiếm
việc, bây giờ có người gọi tới nhà, trong tay người ta đang cầm lá đơn xin việc
hoặc “resume” của bạn… Bạn lập tức vui lên và bắt đầu “mở máy nói” về chính
bạn với bao nhiêu bằng cấp, bao nhiêu năm kinh nghiệm trong nghề, v.v… Vô hình
chung, bạn đã tự nhận mình là một “kẻ xin việc” tầm thường như bao nhiêu người
khác. Ngay khi bạn bắt đầu nói về mình trong cú điện thoại đầu tiên, bạn đã tự
hạ giá khả năng của chính bạn, và bạn chứng minh cho người gọi tới biết rằng bạn
chẳng có gì đặc biệt cả!

Đọc tới đây, chắc bạn hơi bực
mình, phải không? Nếu thế, tôi xin bạn hãy ngừng lại, uống một ngụm nước lạnh
trước khi đọc tiếp. Bạn đã bình tĩnh lại chưa? Hãy tiếp tục nhé… Trong trường
hợp này, cách tốt nhất là bạn cám ơn người đã gọi lại cho bạn, và nếu bạn biết
một vài chi tiết về công ty và công việc họ đang cần (tôi hy vọng bạn đã nghiên
cứu trước khi gởi “resume”), bạn nên nói vài điều về họ cũng như công việc họ
đang cần, nhưng (tiếng nhưng của định mệnh) bạn hãy xin lỗi vì lúc này bạn đang
bận hoặc đang ở trên một đường giây khác, và hẹn lại hôm sau, khoảng giờ X hay Y
bạn sẽ có nửa giờ rảnh rỗi, và hỏi người đó xem lúc nào thuận tiện cho đương sự.
Bạn hãy thử làm theo cách này một lần và sẽ nhận ra sự khác biệt. Tại sao thế?

Khi bạn trả lời điện thoại theo
cách trên đây, bạn đã bắt đầu “take control” (làm chủ) không gian và thời gian
theo chương trình của bạn chứ không bị lệ thuộc hoàn toàn vào người gọi tới. Bạn
đã khẳng định cho người đó biết thời gian của bạn cũng giá trị như của chính
đương sự . Tuy nhiên, bạn cũng tỏ ra rất tôn trọng người gọi vì bạn đã đề nghị
một vài khoảng thời gian để người đó quyết định lúc nào sẽ gọi lại cho bạn. Đọc
tới đây, có thể bạn đang tức thầm trong bụng vì sợ rằng người ta sẽ không gọi
lại thì “mất cả chì lẫn chài!” Đúng không? Bạn hãy nghĩ xa hơn một tý… Giả sử
người này không muốn hẹn lại với bạn, điều đó chứng tỏ người ta không tôn trọng
bạn một tý nào cả. Bạn có muốn làm việc cho một người coi thường bạn không? Bạn
có muốn làm việc lâu dài với những người như thế không? Phút ban đầu nếu người
ta khinh thường bạn thì tương lai sẽ càng ngày càng tệ hơn! Tuy nhiên, thường
thường người ta sẽ vui vẻ cho bạn một cái hẹn dựa vào thời gian bạn đề nghị vì
họ cũng đang “tìm kiếm” nhân viên, tương tự như bạn đang “tìm kiếm việc làm”
vậy. Đúng là cả hai cùng có lợi. Nói theo kiểu Mỹ là “win-win situation”.

Khi bạn trả lời điện thoại
nhưng không trả lời câu hỏi ngay mà hẹn tới hôm sau, bạn có thêm thời giờ để
nghiên cứu về hãng xưởng đã gọi bạn, cũng như chi tiết về công việc họ đang cần.
Với một cú điện thoại ngắn ngủi, bạn đã tạo cho mình một thế đứng vững vàng. Bạn
hãy nghĩ về hai cuộc họp chúng ta “ví dụ” ở đoạn trên: Một cuộc họp với chương
trình nghị sự và thời gian rõ ràng; trái ngược với một cuộc họp vào lúc 3 giờ
chiều Thứ Sáu nhưng không có chương trình nghị sự cũng không ấn định thời gian,
và tâm trạng của bạn khi tham dự những cuộc họp đó. Nếu đem áp dụng vào hoàn
cảnh này, bạn chọn cách nào? Trả lời ngay những câu hỏi một cách vội vàng hay
hoãn lại hôm sau để chuẩn bị kỹ hơn? Từng bước một, bạn đang nâng cao giá trị
của chính mình, và bạn đang từ từ nổi bật hơn những người “xin việc” bình
thường.

Mặc dầu cuộc nói chuyện trên
điện thoại có thể chỉ cần 10 phút đồng hồ, và bạn đang thất nghiệp nên cũng
không bận rộn đến nỗi không thể dành mấy phút trả lời một ít câu hỏi, để may ra
có thể gây cảm tình với người gọi tới cho bạn, với mục đích tối hậu là được họ
mời đến phỏng vấn cho công việc bạn cần. Đó là cách thông thường, bất cứ “kẻ xin
việc” nào cũng mong muốn và tìm mọi cách để có được một lần “diện đối diện” để
bàn về công việc và khả năng của mình với hãng xưởng đang cần người. Bạn phải
nhớ kỹ điều này là bất cứ hãng xưởng nào cũng phỏng vấn nhiều người trước khi
quyết định chọn thuê một nhân viên. Điều quan trọng ở đây là bạn phải làm sao để
nổi bật và trổi vượt hơn tất cả những người cũng đang tìm kiếm cùng một công
việc đó. Cách thức trả lời điện thoại và hẹn lại một ngày khác để trả lời những
câu hỏi của người gọi tới đã làm bạn khác biệt với những người khác. Bạn đã
thành công ngay bước đầu, khi bạn nhấc điện thoại nhưng không trả lời ngay, chỉ
xin hẹn lại hôm sau. Hơi khác thường, phải không? Bạn cứ thử một lần xem sao.
Đây chính là cách bạn chuẩn bị cho chương trình nghị sự và ấn định thời gian cho
cuộc họp đầu tiên của bạn trong công ty mới đó. Hãy đặt bạn vào hoàn cảnh của
người đã gọi tới cho bạn, bạn sẽ nghĩ sao? Khó chịu? Cũng có thể. Thắc mắc hay
tò mò về người này? Đúng thế. Và một khi đã có sự tò mò, người nào cũng muốn tìm
hiểu thêm xem chung cuộc sẽ ra sao. Đó chính là lý do tại sao người gọi tới sẽ
đồng ý với đề nghị “tạm hoãn” của bạn. Và quan trọng hơn nữa, bạn đã ấn định
trước cuộc nói chuyện sẽ kéo dài tối đa nửa tiếng, nhưng vì bạn đã chuẩn bị kỹ
lưỡng, cuộc nói chuyện vào hôm sau có thể chỉ cần 10-15 phút.

Bây giờ bạn hãy tự hỏi chính
bạn xem trong tất cả những cuộc họp bạn đã từng tham dự xem cuộc họp nào mang
lại kết quả tốt hơn: Một cuộc họp kéo dài lê thê hay một cuộc họp ngắn gọn với
chương trình nghị sự rõ ràng? Tôi sẽ rất ngạc nhiên nếu bạn trả lời là một cuộc
họp thành công chẳng cần phải có chương trình chi tiết, “gặp chăng hay chớ”, và
bàn cãi cho tới cùng, không cần giới hạn thời gian! Nếu như bạn đồng ý với tôi
là cuộc họp càng ngắn gọn với chương trình nghị sự rõ ràng sẽ thành công hơn,
bạn hãy đem áp dụng vào cách thức “tìm kiếm việc làm”; nếu bạn nghĩ ngược lại
thì không nên đọc tiếp làm gì cho tốn thì giờ vô ích!

Cái nhìn của bạn về cách thức
“kiếm việc” đang bắt đầu thay đổi, phải không? Bạn không còn là một “kẻ xin
việc” nữa, nhưng là một người “tìm kiếm việc làm” theo đúng phương cách làm việc
một cách thật nghiêm chỉnh. Bạn đừng quên rằng “tìm kiếm việc làm” là một
“serious business”. Chính việc trì hoãn để chuẩn bị kỹ lưỡng và ấn định thời
gian nói chuyện lần đầu của bạn đã gây một ấn tượng “khác lạ” về chính bạn với
người đối thoại. Bạn rất khác những “kẻ xin việc” bình thường vì bạn đang “làm”
công việc “tìm kiếm” một cách nghiêm túc. Nếu bạn kiên nhẫn và cố gắng thêm một
tý, chắc chắn bạn sẽ thành công dễ dàng.

Khi người ta gọi lại cho bạn,
theo giờ giấc hai bên đã đồng ý, bạn đã chuẩn bị sẵn sàng, còn người gọi lại
đang rất “tò mò” muốn tìm hiểu về bạn. Đây là lý do khiến người đối thoại sẽ ghi
nhớ rất kỹ những gì bạn nói với họ trong buổi nói chuyện lần đầu. Thật dễ dàng
và thú vị khi nói chuyện với một người đang “tò mò” muốn biết, phải không? Vì
tính tò mò, người nghe sẽ nhớ lâu hơn những gì bạn nói. Bạn đã chuẩn bị kỹ
lưỡng, những câu trả lời của bạn sẽ chính xác hơn và bạn sẽ gây được một ấn
tượng rất tốt. Thường thường vào cuối cuộc điện đàm, bao giờ người ta cũng hỏi
bạn xem bạn có thắc mắc gì không. Bạn phải nhớ kỹ điều này: Đừng hỏi gì về công
ty, hay quyền lợi, giờ giấc làm việc… Hãy để dành đó. Sau đây là câu hỏi quan
trọng nhất, và chỉ hỏi một câu này thôi. Bạn hãy hỏi xem 3 điều quan trọng nhất
(three top priorities) họ cần phải đạt được trong ba tháng đầu tiên của người
nhân viên mới trong chức vụ họ đang tìm kiếm là gì. Ngay khi nắm được những điều
đó, bạn hãy xin một cái hẹn cho cuộc điện đàm thứ hai vào mấy ngày kế tiếp để
bạn có dịp trình bày cách thức bạn sẽ thực hiện ngõ hầu giúp công ty đạt được
những điều đó. Vô hình chung, bạn trở thành người làm chủ tình hình. Thay vì chờ
đợi và hy vọng người ta sẽ gọi lại hoặc cho bạn một cái hẹn tới công ty để phỏng
vấn, chính bạn là người chủ động phác họa chương trình và ấn định thời gian cho
cuộc họp kế tiếp. Ai lại nỡ từ chối một người “kiếm việc” năng nổ và khác lạ như
bạn, phải không? Thế là bạn đã thành công thêm một bước nữa, mặc dầu bạn chưa hề
có một cuộc phỏng vấn thực sự tại văn phòng của họ.

Những ngày kế tiếp, bạn dành
thì giờ nghiên cứu và hoạch định kế hoạch ngõ hầu đạt được ba mục đích quan
trọng (three top priorities) cho công ty mới, mặc dầu bạn chưa bắt đầu làm việc
ở đó; à quên, bạn còn chưa tới văn phòng để phỏng vấn nữa mà, đúng không? Chính
việc làm của bạn đã chứng minh cho họ biết giá trị đích thực của bạn. Bạn không
trình bày hay giải thích bằng lời nói, nhưng bạn đã “làm” với cả khối óc và con
tim của mình. Bạn còn nhớ châm ngôn sau đây không? “Actions speak volumes louder
than words.” Sau khi bạn gọi lại và trình bày kế hoạch giúp công ty đạt đuợc
“three top priorities”, người ta chỉ muốn mời bạn đến văn phòng càng sớm càng
tốt để gặp gỡ những người có quyền quyết định về công việc họ đang cần. Thường
thường người liên lạc với bạn từ trước tới giờ trực thuộc văn phòng nhân viên
(Human Resources), còn người xếp trực tiếp của bạn và một vài người khác sẽ
phỏng vấn bạn trước khi quyết định. Tuy nhiên, tâm lý chung chung, mấy người này
sẽ nói chuyện với nhau thường xuyên về những người “kiếm việc”, và điều chắc
chắn là tên bạn đã được nhắc tới một cách rất đặc biệt vì sự khác thường của
bạn, và ai ai cũng muốn phỏng vấn bạn càng sớm càng tốt. Bạn đang làm chủ tình
hình rồi đó.

Khi được hẹn tới văn phòng để
phỏng vấn, bạn phải hỏi xem mấy người này là ai, và họ làm chức vụ gì trong công
ty. Bạn phải ghi lại đúng tên gọi, chức vụ, và số điện thoại cũng như email của
họ. Tại sao phải làm thế?

– Để chuẩn bị tinh thần vì
“biết người biết ta, trăm trận trăm thắng.”

Tuy nhiên, biết không cũng chưa
đủ. Bạn hãy xin phép để gọi điện thoại cho những người đó để giới thiệu về mình
và hỏi xem họ cần bạn phải mang theo những gì. Thường thường người ta sẽ chấp
nhận đề nghị của bạn vì bạn đã và đang “làm” như bạn là nhân viên của công ty
rồi, mặc dầu bạn chỉ mới có một cái hẹn để tới phỏng vấn. Tại sao bạn lại muốn
gọi điện thoại trước với những người chưa từng quen biết, và là những người sẽ
nắm quyền quyết định thâu nhận bạn hay không? Bạn gọi tới để giới thiệu về mình
và hỏi xem những người này kỳ vọng những gì nơi bạn, và bạn sẽ chuẩn bị kỹ lưỡng
hơn. Đây là cách thức bạn chuẩn bị chương trình nghị sự cho buổi phỏng vấn sắp
tới. Khi được bạn hỏi tới, những người này sẽ cảm thấy họ là người quan trọng và
được bạn chú ý hỏi tới với mục đích “giúp đỡ” cho công việc của họ được dễ dàng
hơn. Một cách vô tình, bạn đã thiết lập chương trình nghị sự chi tiết cho chính
cuộc phỏng vấn của bạn, và những người phỏng vấn bạn sẽ nghĩ tốt về bạn vì chính
bạn đã “hỏi ý kiến” từng người và sẽ đề cập tới “vấn đề” của họ trong cuộc họp
này. Những người này có thể chưa bao giờ hoặc rất ít khi gặp một người kiếm việc
nào mang theo một “chương trình nghị sự” bao gồm những đề nghị của chính họ. Bạn
tự nghĩ lại xem mình có còn là một “kẻ xin việc” bình thường nữa không?

– Chắc chắn là không.

Thêm vào đó, mặc dầu họ là
những người sẽ phỏng vấn bạn, nhưng vì bạn đã nói chuyện trước với họ, xin ý
kiến họ về chương trình nghị sự, những người này sẽ có cảm tưởng như đang tham
dự một cuộc họp do chính bạn triệu tập chứ không phải đi phỏng vấn một người
đang cần việc làm. Vô tình họ đã coi bạn như một nhân viên thực thụ trong công
ty. Giá trị đích thực về con người của bạn được nâng cao một cách đáng kể rồi
đó, mặc dầu bạn vẫn còn là một người thất nghiệp.

Chính những ấn tượng tốt đẹp về
một “người kiếm việc” rất đặc biệt là bạn, những người này sẽ dễ dàng bỏ qua
những điểm yếu kém của bạn và chú trọng nhiều hơn vào những gì bạn sẽ đem đến
cho công ty một khi bạn làm việc tại đó. Và điều quan trọng nhất là những người
này đều nghĩ rằng công việc của chính họ sẽ “thuận buồm xuôi gió” hơn khi bạn là
nhân viên của hãng này. Tại sao? Vì ngay cả lần phỏng vấn đầu tiên, họ đã cảm
thấy được tôn trọng vì những mối bận tâm của từng người đã được bạn khôn khéo
lồng vào chương trình nghị sự (kết quả của những cú điện thoại ngắn ngủi bạn đã
gọi trước để tự giới thiệu và hỏi về nỗi bận tâm về công việc của từng người).
Giá trị của bạn đang được nâng lên cao hơn, phải không? Công việc mới đang nằm
trong tầm tay của bạn rồi đó.

Bây giờ hãy tạm gạt sang một
bên việc tìm kiếm. Giả sử rằng người ta đồng ý nhận bạn vào làm việc ngay sau
khi phỏng vấn. Bạn phải trả lời ra sao đây? Bạn đừng quên là mình đang thất
nghiệp! Nhận ngay? Đừng, đừng bao giờ làm thế. Thường thường người nào cũng muốn
có vài ngày để suy nghĩ rồi sẽ trả lời sau, đúng không? Rồi sao nữa? Ai trong
chúng ta cũng suy đi tính lại trong mấy ngày kế tiếp xem có cách nào để được trả
lương cao hơn, so sánh hơn thiệt, và có khi không dám “xin thêm” vì sợ người ta
chê “đắt” và không thuê bạn nữa. Đây là giai đoạn rất quan trọng trong quá trình
“tìm kiếm việc làm” của bạn. Bạn cứ bình tĩnh cám ơn những người đó và nói rõ
rằng bạn cần suy nghĩ hai ngày và sẽ trả lời họ sau. Tuy nhiên, trong hai ngày
đó, bạn đừng suy nghĩ gì về công việc hay lương bổng gì hết.

Sau khi về nhà, bạn hãy gọi lại
cho những người đã phỏng vấn bạn. Đương nhiên bạn phải cám ơn họ đã dành thì giờ
cho bạn trong thời gian chuẩn bị cũng như lúc phỏng vấn bạn. Nhưng đó không phải
là lý do bạn gọi lại cho những người này. Bạn gọi lại để nói thêm chi tiết về
những bận tâm của từng người và cách thức bạn sẽ làm cho công việc của họ dễ
dàng hơn vì bạn “là” nhân viên của công ty. Thực ra, bạn vẫn chỉ là một người
đang “tìm kiếm việc làm”. Cú điện thoại này rất quan trọng vì theo lẽ thường,
những người phỏng vấn bạn đã nghĩ tốt về bạn rồi, đã nói chuyện với nhau về bạn
trước khi “offer” bạn việc làm. Mặc dầu bạn chưa trả lời có nhận việc hay không,
nhưng sau khi bạn gọi lại, và thảo luận thêm về những mối bận tâm của từng
người, họ có cảm tưởng như bạn đang làm việc chung với họ. Bạn hãy đặt mình vào
hoàn cảnh những người này. Bạn sẽ nghĩ sao về “người kiếm việc” đặc biệt này?
Bạn muốn thuê người đó ngay lập tức, phải không? Đúng thế. Và ngay sau khi nói
chuyện điện thoại với bạn, những người này chắc chắn sẽ nói chuyện hay bàn bạc
với nhau về bạn và tìm mọi cách để thuyết phục bạn tới làm việc với họ. Giá trị
của bạn lại được nâng cao. Nhiều khi thời hạn hai ngày chưa hết, người ta đã gọi
lại cho bạn và “nâng giá” lên vì họ đang cần bạn. Một lần nữa, bạn đang làm chủ
tình hình.

Thời hạn hai ngày tới, bạn cứ
bình tĩnh gọi lại và bắt đầu thảo luận về những giá trị bạn sẽ mang lại cho công
ty hoặc sẽ làm cho công việc của những người muốn thuê mướn bạn trở nên dễ dàng
hơn. Những người này đang chờ đợi bạn đến làm chung với họ vị họ nhận ra giá trị
của bạn, họ nhận ra những gì chính họ sẽ nhận được khi có bạn cùng chung tay sát
cánh trong công việc hằng ngày. Lúc này người ta không còn nghĩ tới vấn đề “đắt
rẻ” nữa, nhưng chỉ nghĩ tới những quyền lợi của chính họ và sẽ tìm hết cách để
thâu nhận bạn. Từ một người đang thất nghiệp, bây giờ bạn trở thành một nhân
viên rất quan trọng ở công ty mới. Giá trị của bạn đã được nâng cao, và kèm theo
đó là lương bổng và những quyền lợi khác. Bây giờ bạn là một “người tìm kiếm
công việc” thành công chứ không còn là một “kẻ xin việc nữa”.

Lời Kết: Không có gì
hoàn toàn tuyệt đối trên đời. Những gì tôi chia sẻ với bạn trên đây chỉ là một
“nghệ thuật” hơi khác thường. Có thể bạn đồng ý, có thể không; nhưng điều quan
trọng là bạn sẽ có một cái nhìn mới về cách thức tìm kiếm công ăn việc làm ở Mỹ.
Để kết luận, tôi xin để nghị thêm một ý tưởng mới: Trong thời gian tìm kiếm việc
làm, thường thường chúng ta gởi đơn xin việc đi “khắp tứ phương thiên hạ”, vừa
tốn thì giờ, giấy mực và tiền tem… nhưng không thấy hãng xưởng nào gọi tới
phỏng vấn (!) rồi đâm ra chán nản và thất vọng. Tôi đề nghị với bạn, nếu được,
hãy gọi điện thoại trước và hỏi xem họ cần những khả năng nào cho công việc đó,
và “thay đổi” cho phù hợp trước khi gởi “resume” cho họ. Nếu gặp phải những công
ty chỉ muốn nhận “resume” chứ không tiếp chuyện qua điện thoại, bạn hãy viết một
lá thơ ngắn (cover letter) giới thiệu về bạn với bằng cấp và kinh nghiệm dựa vào
những gì họ đang cần. Khi nhận được, vì tính tò mò, thường thường người ta sẽ
gọi lại để hỏi “resume” của bạn. Một cách vô tình, bạn có dịp để hỏi thêm chi
tiết về công việc họ đang có, và “thay đổi resume” cho thích hợp. Nói tóm lại,
bạn đang “tìm kiếm việc làm” nhưng không quên tìm cách nâng cao giá trị của
chính mình và lèo lái câu chuyện làm sao cho khéo để thay đổi tình hình và nắm
thế chủ động. Người ta đang cần bạn chứ không phải bạn đang “xin” việc. Cầu chúc
bạn thành công.

Nguyễn Duy-An