Lịch Trình Ðịnh Cư
Theo một tài liệu có được, cho chúng ta biết về thời gian thành lập các trại
định cư của đồng bào Nghệ Tĩnh Bình.
Công việc được khởi đầu từ ngày 8.1.1955 và
kết thúc vào tháng 2, 1956.
Diễn tiến như sau:
– Ngày 8.1.1955, cha Trần Thanh Cần đưa một số
người Thanh Dạ đến Xoài Minh, Phước Lý lập xứ Nghĩa Yên.
– Ngày 10.2.1955, cha Nguyễn Văn Dũng và
Nguyễn Quang Dung đem một số đồng bào Hướng
Phương, Hoà Ninh, Gia Hưng, Minh Cần đi ra Khánh Hoà lập 2 trại Tân Bình và Bắc
Vĩnh.
– Tháng 2 – 1955, cha Lê trọng Khiêm, cha Thái Quang Nhàn đem
đồng bào ra Phan Thiết lập nên xứ Vinh Phú, Vinh Thủy. Cha Nguyễn
Linh đem bổn đạo Thuận Nghĩa, Lưu Mỹ ra vùng
Phú Lâm (Phan Thiết) lập nên xứ Vinh Lưu.
– Tháng 3 1955, cha Trần Ngọc Thũy, đem một số
người Tân Yến, Thanh Dạ ra Lagi Hàm Tân lập xứ Vinh Tân. Cùng lúc
đó, cha Phan Xuân Bang đem một số người Trung Hòa,
Ðô Lương ra Lagi lập xứ Vinh Thanh. Cha Hoàng Phượng đem người Nghĩa
Yên, Thọ Ninh, Yên Ðại, Cầu Rầm ra vùng Lagi Hàm Tân. Sau đó cha Hoàng
Phượng và cha già Phúc đem số giáo dân Thọ Ninh, Nghĩa Yên, Ðông Tràng dời ra
vùng Mường Mán (Phan Thiết) lập ra trại Vinh Thọ.
– Tháng 4, 1955 cha Phan đình Cư, rồi đến
cha Nguyễn Quang Diệu đem số giáo dân Kẻ Ðong, Kẻ
E, Kẻ Mui đang tạm trú tại Phan Thiết đến nhập xứ Tầm Hưng địa phương và
làm thành trại Vinh Hưng.
– Tháng 5, 1955 cha Manh trọng Bích đem giáo dân
Nghĩa Yên, Thọ Ninh đi Ðà Lạt lập trại Thánh Mẫu. Cha Phạm Sĩ
Tăng đem giáo dân Hòa Ninh đang ở Ðà Nẵng đi Qui Nhơn lập trại Hòa Ninh.
Cha Nguyễn Quang Minh và Cha Bài đem số đồng bào
di cư qua cầu Bến Hải vào Phú Yên lập trại Ðồng Bò, cũng qua cầu Bến Hải cha
Phùng viết Mỹ đem một số giáo dân Cầu Rầm vào Tuy Hòa lập trại Lương Sơn.
– Tháng 10.1955 cha Nguyễn viết Khai, cha Ðoàn Duy Ðông, cha Nguyễn văn
Kiều đem số người còn lại ở Bình Ðông (Chợ Lớn) và Xuân Trường (Thủ Ðức)
đi Bình Giả (Bà Rịa), lập ba trại Vinh Hà, Vinh Châu và Vinh Trung. Chương
trình định cư cho đồng bào Nghệ Tĩnh Bình
tạm kết thúc vào cuối tháng 2.1956.
Chuyển Cư
Chương trình định cư chính thức đã chấm
dứt, nhưng trên thực tế vẫn có những thay đổi chỗ
ở, tập thể hoặc cá nhân gia đình. Lý do vì khí hậu, đất đai, nghề
nghiệp không thuận lợi, …
Ngày 19.3.1956 cha Nguyễn Quang Diệu đem dân Xã
Đoài, Hưng Yên ở Phan Thiết, Lagi Hàm tân lên Ðức Lập (Ban mê Thuật) lập
xứ Ðức Minh, dần dần dân Vinh đến đông các trại
khác được lập như: Vinh An, Xã Ðoài, Vinh Hương, Bác Ái, và Thổ
Hoàng.
Sau khi công việc thành lập Ðức Minh tạm ổn, xứ Vinh Ðức được thành lập ở Hà
Lan A và do cha Pham Quang Tạo quản nhiệm, tiếp
đến Hà Lan B lập xứ Vinh Quang với LM chánh xứ là cha Phạm Hữu
Nghi. Tiếp đến cha Phan Xuân Bang
đem dân Trung Hòa, Ðồ Lương lên lập xứ Trung Hòa và cha Nguyễn Đăng Khoa
đem dân Thọ Ninh lập xứ Châu Sơn.
Cả chục năm sau, ở Nha Trang cha Nguyễn Văn Dũng
lập thêm trại Ðồng Lác, cha Nguyễn Quang Minh bỏ Tuy Hoà vào lập trại
Hòa Yên tại vùng Cam Ranh. Lúc đó ở Lagi Bình Tuy. Cha Trần ngọc
Thũy lập thêm trại Tân Tạo, Phước An, Châu Thủy. Một số dân Quảng Bình
lên vùng Võ Ðắc (Bình Tuy). Linh mục Nguyễn Quốc Công người Thanh Hóa
phụ trách ở đây một thời gian.
Năm 1960, tại vùng Hàm Tân (Bình Tuy) cha Gérard Moussay thừa sai Paris hướng
dẩn một số giáo dân Vinh nghèo đến lập xứ Hiệp Nghĩa tại Hiệp An.
Cha Phùng viết Mỹ và cha Trần đình Lữ đem
một số giáo dân Cầu Rầm và Xuân Phong đang ở Nha
Trang đi lập hai trại Dương Ðông và Cây Dừa tại đảo Phú Quốc.
Năm 1964 vì thiếu an ninh một số đồng bào Bình Giả xuống Vũng Tàu và lên Sài
Gòn lập nghiệp.
Tại tỉnh Bình Long, cha Nguyễn Viết Khai, cha Lê
đức Trung và cha Trương Văn Hiếu đem dân
Vinh lên Bình Long, lập ba trại: Văn
Hữu, Văn Hạnh và Trực Ðạo, vì thiếu an ninh nên cả ba nơi đều giải tán
sau vụ tấn công Tết Mậu Thân 1968.
Cuối cùng chỉ còn một số người Lưu Mỹ ở lại. Một lần nữa cha
Hiếu đưa dân xuống Khanh bình Ðông thuộc Ðồng Tháp Mười, được
mấy năm, cũng phải bỏ cuộc vì lý do không có an ninh. Sau đó lại chạy về
chân núi Trà Cú, Hàm Tân, Bình Thuận, năm 1972.
Năm 1969 cha Trung về lập trại Vinh Sơn ở Bình Dương, cha Hiếu về Thom Rớt.
Cha Phan Sĩ Nguyên lập trại Tân Vinh.
Năm 1970 cha Hoàng Thái Ân lập trại Vinh An tại Phan Thiết.
(Tham khảo lịch sử giáo phận Vinh của linh mục JBT Cao Vĩnh
Phan xuất bản tại Hoa Kỳ năm 1996)
Ðình Quang (sưu tầm
